انواع ستون و سر ستون در ساختمان

وجود ستون در ساختمان ها هیچ وقت بی دلیل نبوده و وظیفه اصلی ستون را میتوان نگهداری از المان های رو سازه و انتقال بارهایی که به ساختمان فشار می آورند (از راه فونداسیون و یا زمین ) دانست. این مقاله را به معرفی ستون و سرستون در ساختمان، اشناییی با انواع آن ها و همچنین نکاتی در ارتباط با طراحی و ویژگی های آن ها اختصاص داده ایم.

ساختمان را بشناسیم

عضو های زیادی وجود داند که برای تشکیل ساختمان استفاده می شوند. این اعضا را با نام های تیر، ستون، فونداسیون و دال می شناسیم. ما تمامی اعضای اصلی ساختمان را به عنوان المان های سازه ای یاد می کنیم که به منظور کاربری های مختلفی مانند صنعتی، تجاری، مسکونی و … استفاده می شوند. می توان گفت یکی از مهم ترین این المان ها، ستون نام دارد.

 

ستون و سر ستون در ساختمان چیست؟

عضو اصلی ساختمان را ستون می نامند که به صورت عمودی در آن به کار برده شده. ستون دارای اجزای مختلفی بوده که از مهم ‌ترین آن ‌ها می‌ توان به پایه، بدنه، سر ستون، کتیبه و براکت نام برد ( می توان گفت برخی از این اجزا برای داشتن یک ستون خوب ضروری بوده اما بعضی دیگر با توجه به نوع کاربرد، نوع اجرا و همچنین محل اجرا استفاده می شوند). لازم به ذکر است که بگوییم ستون و سرستون در ساختمان وظیفه ی نگهداری از سقف و همچنین ستون های بالایی را برعهده دارند. به طور دیگر می توان گفت ستون ها وظیفه ی انتقال بار های محوری فشاری از عضو های بالای ساختمان مانند تیر و دال به عضو های پایین تر ساختمان مانند کف، تیر و فونداسیون را برعده دارد. ستون را باید محکم و بدون هیچگونه کم و کاستی در ساختمان به کار برد زیرا آسیب رسیدن به ستون موجب بهم ریختن پایداری کل  ساختمان می شود. باید گفت ستون را به حدی می توان مهم دانست که در ترسیم پلان نقشه کشی ساختمان حتما باید اجرا شود.

اکنون در ارتباط با سرستون باید بگوییم که قسمت هایی با قطر زیاد در ستون را سر ستون می نامند. اصولا سرستون را در بالاترین قسمت از ستون اصلی نصب خواهند کرد. سرستون به عنوان یک هنر متفاوت در نمای ساختمان بوده که باعث جذابیت بیشتر ستوان ها می شود.

 

 

ستون و مواد تشکیل دهنده ی آن

سنگ، بلوک، آجر، چوب، فولاد و …موادی هستند که برای ساختن ستون و سرستون در ساختمان استفاده می شوند. همانطور که می دانید این مواد مقاومت فشاری بسیار بالایی دارند به همین جهت ساخت ستون و سرستون در ساختمان را با این مواد انجام می دهند. در حال حاضر اسکلت های بتنی یا فولادی برای ساختن ساختمان های بزرگ صنعتی، تجاری و مسکونی استفاده می کنند.( اما نوع این مواد به اسکلت سازه بستگی دارند. )

ستون های بتنی

یکی از جنس های اصلی و پرکاربرد ستون ها، بتن بوده که دربسیاری از ساختمان ها از گذشته تا به امروزه دیده می شود. بتن ها انواع مختلفی دارند برای مثال می توان به بتن های معمولی، بتن های آرمه، بتن های الیافی و … اشاره کرد. در گذشته بتن ها فقط به صورت معمولی در بازار بودند که همین امر باعث محدودیت استفاده از آن در ساختن ستون و سرستون در ساختمان ها شده بود که امروزه این مشکل برطرف شده و بتن هایی با نام بتن مسلح وارد بازار شده که دارای مقاومت بالایی است.

همانطور که از نام عضو های تحت فشار مشخص است فشار زیاد ساختمان روی این قسمت بوده به همین جهت نیازمند مقاومت فشاری بالایی می باشد، بتن گزینه مناسبی برای استفاده در عضو های تحت فشار است.

بتن های آرمه یا الیافی برای ساختن ستون هایی که نیاز به مقاومت بالایی دارند ( ساختمان های بزرگ و چند طبقه که احتمال شکست ستون بر اثر خمش و یا کمانش آن وجود دارد) استفاده می شوند.

 

ستون های فولادی

اگر بخواهیم ذهنیتی از تصویر این نوع ستون را برای شما ایجاد کنیم باید بگوییم که ستون های فولادی به شکل میلگرد ( اسکلت بتنی ) و یا پروفیل ( اسکلت فولادی ) وجود دارند که از مقاومت خوب و کشش بالایی بهره برده اند. اما باید گفت احتمال کمانش و یا خمش در شرایط بحرانی در این نوع ستون ها وجود دارد.

پارامتر های موثر در کمانش ستون های فولادی طول ( ضریب لاغری )، روش اتصال، شکل سطح مقطع و مساحت سطح مقطع می باشد باید به این موضوع هم اشاره کرد که مساحت و شکل سطح مقطع ستون های فولادی با شعاع ژِیراسیون خودش در ارتباط است.

نحوه ی اجرای ستون و سرستون در ساختمان

نحوه اجرای ستون و سرستون در ساختمان به نوع ستون یعنی مصالح مورد استفاده و شکل آن بستگی دارد. اسکلت های فلزی و یا بتنی به عنوان پرکاربرد ترین مواد در ساخت ساختمان های مختلف شناخته شدند. در این بخش، نحوه اجرای ستون بتن آرمه و فولادی را به طور مختصر توضیح می ‌دهیم.

اجرای ستون های بتنی دارای شش مرحله می باشد:

_ پیاده کردن نقشه بر روی زمین

_ بستن میلگرد ها

_ نصب قالب برای بتن

_ بتن ریزی اولیه

_ باز کردن قالب ها

_ پرداخت  های نهایی

نحوه ی اجرای ستون های فولادی

_ اتصال پایه ستون به فونداسیون (در این مرحله به منظور جلوگیری از جابجایی از صفحه ستون و پیچ مهاری استفاده می شود )

_ برای نگهداری از تیر آن را به ستون متصل می کنند

_ اتصال ستون به ستون های دیگر ( به ستون های بالایی )

_  اجرای اتصالات دیگر المان ها

_  برای اجرای ستون در زمانی که از ستون های فولادی استفاده می کنیم باید از پروفیل هایی با ابعاد استاندارد  استفاده شود که هر کدام از این پروفیل ها معادل دو تا سه طبقه از یک ساختمان هستند.

سخن پایانی

با وجود نقش سازه ‌ای ستون وسر ستون در ساختمان، این عضو ساختمانی در زمان های مختلف از گذشته تا به امروز به عنوان یک کار تزیینی نیز مورد استفاده قرار می‌ گیرد. بسیاری از ساختمان‌های عمومی، با ایجاد طرح بر روی بدنه ستون یا اجرای ستون‌های غیر سازه ‌ای، ظاهر جذابی را برای  سازه های ساختمانی  ایجاد خواهند کرد.